Kontatzeko modua gustatu zait. Erabat zinematografikoa... Ez dago apenas dialogorik. Irudiak dira nagusi. Nabari da Katixa Agirre gideogilea ere badela. Aitortuko dut begiak busti egin zaizkidala tartetxoren batean. Ondo aipatzen du emakumeek sarean jokatu zuten papera: emakumeen sare bat izan zen, nagusiki; gero Alava izena hartu bazuen ere.
Gustutatu zait garai arteko Gasteiz nola deskribatu duen (12. kapituluan): Gasteiz. Gerrako lehengo egunetik menderatua. Laudaren erdian zutitzen den muinoa. Erdi Aroko almendra. Gasteiz, erretagoardi faxistaren puntu beroa Iparraldeko frontea bizirik egon den bitartean… Merezi du kapituluak bitan-hirutan irakurtzea. Badu zerbait berezia. Gauza asko esaten ditu, esan gabe ere. Portzierto Alava Lascaray kontzesionarioa oraindik ere existitzen da. Izena gorde du, baina jabeak aldatu zituen (Alava familiarena izan da, orain dela ez horrenbestera arte). Ez nekien Luis Alavaren historia.
Bitxia da Pedro Urraca polizia frankistari ematen dion antagonista papera. Interneten kuxkuxeatu eta gauza asko ageri dira hari buruz (ez soilik Companys bahitu eta …
Kontatzeko modua gustatu zait. Erabat zinematografikoa... Ez dago apenas dialogorik. Irudiak dira nagusi. Nabari da Katixa Agirre gideogilea ere badela. Aitortuko dut begiak busti egin zaizkidala tartetxoren batean. Ondo aipatzen du emakumeek sarean jokatu zuten papera: emakumeen sare bat izan zen, nagusiki; gero Alava izena hartu bazuen ere.
Gustutatu zait garai arteko Gasteiz nola deskribatu duen (12. kapituluan): Gasteiz. Gerrako lehengo egunetik menderatua. Laudaren erdian zutitzen den muinoa. Erdi Aroko almendra. Gasteiz, erretagoardi faxistaren puntu beroa Iparraldeko frontea bizirik egon den bitartean… Merezi du kapituluak bitan-hirutan irakurtzea. Badu zerbait berezia. Gauza asko esaten ditu, esan gabe ere. Portzierto Alava Lascaray kontzesionarioa oraindik ere existitzen da. Izena gorde du, baina jabeak aldatu zituen (Alava familiarena izan da, orain dela ez horrenbestera arte). Ez nekien Luis Alavaren historia.
Bitxia da Pedro Urraca polizia frankistari ematen dion antagonista papera. Interneten kuxkuxeatu eta gauza asko ageri dira hari buruz (ez soilik Companys bahitu eta espainaratu egin zuela). Antza denez, bere ondorengo bat harekin lotsatu eta aieratu egin zituen bere azpilan guztiak.
Bi baliabide literario interesgarri: (a) Jelkideen halako konformismoa (ez da hitz egokia, baina ez zait hoberik okurritu) adierazten duen esaldia errepikatu egiten da hainbat kapitulutan: “Jainkoak hala nahi izan du”. (b) Narratzailearen papera ere interesgarria da, baita irakurleekin nolako konplizidadea ehuntzen duen ere: harek eta guk badakigu zer gertatuko den baina ezin diegu protagonistei esan, historiak bere bidea egin behar baitu.
Liburura amaitzear, bilaketa bat edo beste egin dut, historia eta fikzioa bereiztu nahian: Josu Chueca irakaslearen hitzaldi pare bat aurkitu dut. Hau adibidez: youtu.be/wQeXSJ0gnNA?si=wQyXgiM0tEmojKlh Iruditu zait historiaren (memoriaren) eta fikzioaren arteko tirabira hori oso ondo kudeatuta dagoela… Gehienetan Katixak ohartarazten du litekeena dela hori horrela gertatu ez izana. Harritu nau esate baterako, sareari buruzko “txostena benetakoa dela jakitea (nahiz eta liburuan euskaratua agertu, jakina).
Liburua irakurri bitartean beste bi istorio etorri zaizkit burura behin baino gehiagotan: Comète sarea (uste dut "Mugaldekoak" seriea Primeran plataforman ikus daitekeela) eta Orkestra Gorria (Gilles Perraultek bikainki kontatzen du "La Orquesta Roja" liburuan).
Liburuaren izenburuak esplizituki adierazten duen bezala, nire hamar ipuinek euskal independentzia nola lortu eta, lortutakoan, zer itxura izango duen esplizituki …
Jakinek Marina Garces filosofoaren bi lan argitaratu ditu liburu bakar batean: "Ilustrazio erradikal berria" eta "Promesaren denbora". Biak ditut gaztelaniaz irakurrita baina ez zait inportako euskaraz ere irakurtzea. Are gehiago, egun hauek baliatu ditut "Nova il·lustració radical" liburua katalaneraz entzuteko, audioliburu formatuan (eliburutegia-n eskura daiteke).
Gauza asko esaten ditu eta, ziur aski, bakoitzak irakurketa propio bat egiteko aukera ematen du liburuak. Nire apunteak labur-labur:
Inguruan anti-ilustrazioa eta autoritarismoa nagusitzen ari da. Anti-ilustrazioa ez da egoera bat, gerra bat da.
Dena dakigu, baina ezin dugu ezer egin. Analfabetismo ilustratua deitzen dio horri. Ezin dugu dena irakurri, ezin dugu dena ikasi.. hortaz pentsamendu enkapsulatuak kontsumitzen ditugu. Adimen delegatuaren ideia ere aipaten du: gizon-emakume ergelak mundu adimendun batean.
Subjektibitate interpasiboa (interpasibitatea) kontzeptua ekartzen du..... Film bat ordenadorean deskargatzen dugunean bezala... han dugunez, ez dugu ikusi beharrik sentitzen. Edo liburu baten orrialde interesgarriak fotokopiatzen ditugunean bezala... fotokopietan dugunez, ez da beharrezkoa han dauden ideiak …
Jakinek Marina Garces filosofoaren bi lan argitaratu ditu liburu bakar batean: "Ilustrazio erradikal berria" eta "Promesaren denbora". Biak ditut gaztelaniaz irakurrita baina ez zait inportako euskaraz ere irakurtzea. Are gehiago, egun hauek baliatu ditut "Nova il·lustració radical" liburua katalaneraz entzuteko, audioliburu formatuan (eliburutegia-n eskura daiteke).
Gauza asko esaten ditu eta, ziur aski, bakoitzak irakurketa propio bat egiteko aukera ematen du liburuak. Nire apunteak labur-labur:
Inguruan anti-ilustrazioa eta autoritarismoa nagusitzen ari da. Anti-ilustrazioa ez da egoera bat, gerra bat da.
Dena dakigu, baina ezin dugu ezer egin. Analfabetismo ilustratua deitzen dio horri. Ezin dugu dena irakurri, ezin dugu dena ikasi.. hortaz pentsamendu enkapsulatuak kontsumitzen ditugu. Adimen delegatuaren ideia ere aipaten du: gizon-emakume ergelak mundu adimendun batean.
Subjektibitate interpasiboa (interpasibitatea) kontzeptua ekartzen du..... Film bat ordenadorean deskargatzen dugunean bezala... han dugunez, ez dugu ikusi beharrik sentitzen. Edo liburu baten orrialde interesgarriak fotokopiatzen ditugunean bezala... fotokopietan dugunez, ez da beharrezkoa han dauden ideiak geureganatzea.
Bi ideia oso potente:
Denbora postumoan bizi gara. Ez dago etorkizunik. NOIZ ARTE? da gure buruari egiten diogun galera: noiz arte egongo dira pentsioak, noiz arte iraungo du planetak, noiz arte... ? Ez dago ortzemuga emantzipatzailerik. Egoera honetan erresistitzea iraultzailea da. Kontua ez da etorkizun hobe baten alde lan egitea, baizik eta gauden lekua ahalik eta hoberena izan dadila lan egitea. Zaintza iraultzailea da.
Horren aurrean Erradikaltasun Ilustratua defendatzen du. Pentsamendu kritikoa. Galdera aldatzen da: NORAINO. Noraino erabili ahal dugu adimen artifiziala, kalte egin gabe? Noraino erabili ahal ditugu eolikoak, ingurumena ahaliik eta gutxien kaltetzeko.
Bost hipotesi humanitate berria.
Ez da egia humanitateen inguruko interesa galdu dela. Sistemak "humanitateak" "bahitu" eta bere modura moldatu ditu.
Jakintza = Boterea lotura egiten dugu, Jakintza = Emantzipazioa lotura egin beharrean
Beharrezkoa da jakintzaren dekolonizazioa. Unibertsala geu garela pentsatzeari utzi, unibertsal erreziprokoak sortzeko.
Natura-kultura kontinuitate bezala ulertu behar dugu, ez dikotomia gisa
Etorkizuna galdu dugu, baina ezin dugu denbora galtzen jarraitu
Urte batzuk baditu idazleak dagoeneko; mordotxo bat gehiago haren amak, 100 betetzeko gutxi falta duela. …
Urte urdinak eta hitz sendoak
Baloraziorik ez
Urte urdin ihesak. Lizardiren poema batetik ateratako bertso bat omen da. Malenkonia dario... urte urdinak, alaiak, zoriontsuak... Txiliku erreferentziaz ezagutzen nuen, baina besterik ez. Banekien haur literatura egin ohi zuela baina ez "nagusientzako" nobelarik. Gustatu zait bere idazkera: jatorra, aberatsa eta ahozkotasunetik oso-oso gertukoa.
Ez dakit benetan nobela bat den, edo istorio bilduma, edo barruan istorio bilduma duen nobela bat. Hori ere gustatu zait: istorio bat beste istorio baten barruan... edo istorio bat, istorio baten barruan dagoen istorioan txertatua ;-). Aiako Jose Frantzizko Tejeriaren istorioa Euskal Gaizkileak podcastetik ezagutzen nuen. Ilusioa egin dit liburuan ikusteak (Nire buruarentzako oharra: agian merezi du podcast horiei beste buelta bat ematea).
Protagonistarekin gustura. Jubilatu berri, unibertsitatera joaten hasten da. Oraindik urte batzuk falta ditut jubilaziorako eta ez dut normalean horretan pentsatzen, baina... ze demontre! Nik ere beste horrebeste egingo nuke! Horrez gain, ama lagundu eta amaren istorioak entzun. Badira hainbat urte ama hil zela …
Urte urdin ihesak. Lizardiren poema batetik ateratako bertso bat omen da. Malenkonia dario... urte urdinak, alaiak, zoriontsuak... Txiliku erreferentziaz ezagutzen nuen, baina besterik ez. Banekien haur literatura egin ohi zuela baina ez "nagusientzako" nobelarik. Gustatu zait bere idazkera: jatorra, aberatsa eta ahozkotasunetik oso-oso gertukoa.
Ez dakit benetan nobela bat den, edo istorio bilduma, edo barruan istorio bilduma duen nobela bat. Hori ere gustatu zait: istorio bat beste istorio baten barruan... edo istorio bat, istorio baten barruan dagoen istorioan txertatua ;-). Aiako Jose Frantzizko Tejeriaren istorioa Euskal Gaizkileak podcastetik ezagutzen nuen. Ilusioa egin dit liburuan ikusteak (Nire buruarentzako oharra: agian merezi du podcast horiei beste buelta bat ematea).
Protagonistarekin gustura. Jubilatu berri, unibertsitatera joaten hasten da. Oraindik urte batzuk falta ditut jubilaziorako eta ez dut normalean horretan pentsatzen, baina... ze demontre! Nik ere beste horrebeste egingo nuke! Horrez gain, ama lagundu eta amaren istorioak entzun. Badira hainbat urte ama hil zela eta azken urteetan ez zuen burua ondo. Hori galdu nuen: bere istorioak haur-gaztetan baino arreta handixeagorekin entzuteko aukera. Badut horren damurik!
Gustatu zait protagonista logofiloen txokoa sortu eta hitzen doinuez hitz egiten duteneko pasartea. Doinuaren baitan dago muina. Erre eta te-zetak hitz gogorren adierazle dira euskaraz: eloRRRdi, aranTTTZZZa. Bere baitan dute laztasuna... "Espino"-ak ordea, non du arantza?
Joyceren lehen maisu-lana da Dublindarrak. Ez da ipuin-bilduma soila, hamabost ipuin soltez osatua; batasuna duen …
Ez da liburu erraza...
Baloraziorik ez
Joyce irakurtzea eginkizun konplexua dela diote. Hau omen da bere libururik errazena. Eskerrak ;-) eliburutegian eskuratu nuen bi formatutan: epub eta audioliburua. Oso itzulpen ona iruditu zait. Audizioa ere primerakoa...
Ez dakit gaur egun terminologia hori erabiltzen ote den... baina garai batean literatura kostumbrista deitzen zen estilo horren ildokoa da liburua. Helburua ez da istorioak kontatzea, baizik eta "giro" bat transmititzea... "bizimodu bat", "garai eta leku bateko gizartearen taupada". Libururaren azalak berak helburu hori lortzen du neurri batean.
Wikipedia lagungarria egin zait. Ipuinez ipuin ageri da liburuaren berri. Lagungarria da. Gainera euskaraz! :-)
